امروزه، تقریباً همه صاحب‌نظران پذیرفته‌اند که استرس‌های عاطفی یا عوامل روانی می‌توانند هر کمردردی را بدتر کنند؛ اما مفهوم «کمردرد عصبی» پا را از این هم فراتر گذاشته است.

کمردرد عصبی یک عارضه «روان‌تنی» (سایکوسوماتیک یا سایکو- فیزیولوژیکال) است. بیماری روان‌تنی به بیماری‌هایی گفته می‌شود که در آن‌ها علائم جسمانی یا فیزیکی نتیجه‌ی مستقیم عوامل روانی یا عاطفی هستند؛ به عبارت دیگر، در این بیماری‌ها، عوامل روانی یا علت بروز کمردرد بوده و یا باعث تداوم آن می‌شوند و در برخی هم موارد هر دو کار را انجام می‌دهند.

استرس چطور باعث کمردرد می‌شود؟

نظریات مختلفی در مورد علل کمردردهای عصبی وجود دارد؛ اما نکته مهم در تمامی این نظریات این است که عوامل روانی و عاطفی باعث نوعی تغییرات فیزیکی شده و این تغییرات در نهایت منجر به کمردرد می‌شوند.

استرس با بالا بردن تنش در عضلات، باعث کاهش جریان طبیعی خون، مواد مغذی و اکسیژن به بافت‌ها می‌شود. این تغییرات، با ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی عضلات باعث افزایش درد آن‌ها می‌شوند. تا وقتی که این استرس و تنش عضلانی تخلیه نشود، این تغییرات فیزیکی هم افزایش پیدا می‌کنند. عوامل عاطفی می‌توانند نقشی اساسی در ایجاد تغییرات فیزیکیِ منجر به کمردرد داشته باشند. از طرف دیگر هم دچار شدن به درد باعث می‌شود که اشخاص استرس بیشتری را احساس کنند و به این ترتیب چرخه‌ی مداومی از افزایش درد و استرس ایجاد می‌شود.

چرخه درد 

در اکثر نظریات ارائه شده برای کمردرد عصبی، چرخه درد ادامه پیدا کرده و همراه با افزایش احتیاط و اضطراب بیمار نسبت به فعالیت‌های روزانه‌اش، شدت می‌یابد. ویژگی‌های این چرخه درد را اینطور می‌توان خلاصه کرد:

• افزایش محدودیت‌های فیزیکی در فعالیت‌های روزمره زندگی، از جمله فعالیت‌های تفریحی و اوقات فراغت.
• کاهش سطح فعالیت‌ها به دلیل ترس از بروز درد و آسیب‌دیدگی.
• تذکر پزشکان (و/یا خانواده و دوستان) در مورد کم کردن شدت فعالیت‌ها که ناشی از یک تشخیص فیزیکی بوده (و ممکن است واقعاً هیچ ارتباطی با کمردرد نداشته باشد) می‌تواند این ترس را بدتر کند.
• محدودیت در حرکات و عملکردها که منجر به تحلیل و تضعیف عضلات و در نهایت افزایش شدت کمردرد می‌شود.
• افزایش واکنش‌های روحی و روانی به کمردرد از جمله کاهش روابط اجتماعی و افزایش حس افسردگی و اضطراب.

این چرخه، در واقع باعث بیشتر شدن درد، ترس و تحلیل رفتن فیزیکی همراه با واکنش‌های دیگری مثل انزوای اجتماعی، افسردگی و اضطراب می‌شود.

اضطراب یا آسیب‌دیدگی؟

گاهی اوقات، تمایز دادن علت‌های مختلف ناراحتی از یکدیگر می‌تواند کار دشواری باشد. بسیاری از پزشکان معتقدند که اضطراب علت مستقیم مشکلات کمر نبوده بلکه باعث رفتارها و شرایطی می‌شود که به بروز کمردرد کمک می‌کنند. تنش عضلانی، به تنهایی می‌تواند در هر دو قسمت بالا و پایین کمر، درد شدیدی ایجاد کند. تشخیص دلایل درد خیلی مهم است، چراکه اغلب نحوه درمان درد به علت آن بستگی دارد.

تشخیص کمردرد عصبی

در حال حاضر خیلی از پزشکان این نظریه را نپذیرفته‌اند. برای مثال، احتمال دارد که فیزیوتراپیست شما حتی کمردرد شما را به سطح استرستان هم مربوط نداند. پزشک، برای اینکه بتواند کمردرد را به سطح استرس نسبت بدهد باید از دخالت نداشتن سایر علت‌ها مطمئن شود.

بنابراین او از شما سؤال‌هایی خواهد پرسید و بعد از انجام معاینه، از بی‌تأثیر بودن همه عوامل دیگر مثل، سن، حالت بدن (پاسچر)، بدشکلی ستون فقرات و غیره اطمینان حاصل کرده و کمردرد را از نوع عصبی تشخیص خواهد داد. بعد از تشخیص قطعی، می‌بایست به دنبال راه‌هایی برای درمان این عارضه باشید چراکه این کمردرد به مرور زمان بدتر می‌شود.

از آنجا که در روش‌های مختلف درمان کمردرد تا حد زیادی بر سلامت فیزیکی تمرکز می‌شود، این روش‌ها کمکی به درد عصبی نکرده و حتی امکان دارد که استرس وارده بر بیمار را بیشتر کرده و درد او را بدتر کنند. حتی امروزه هم خیلی از پزشکان احتمال عصبی بودن درد را نادیده می‌گیرند و در نتیجه بیماران آن‌ها دچار درد بیشتری می‌شوند.

عموماً علائم یک کمردرد عصبی عبارت است از:

• کمردرد و/یا گردن درد
• دردهای پراکنده عضلانی
• وجود نقاط دردناک در عضلات
• اختلالات خواب و خستگی
• در خیلی از مواردِ کمردرد عصبی، شکایت بیماران از این است که «حرکت کردن» باعث دردشان می‌شود.

درمان کمردرد عصبی

می‌توان از ابزارهای تسکین درد مثل کیسه‌های گرم، یخ، تحریک‌کننده‌های الکتریکی، اولتراسوند و جکوزی برای کاهش تنش عضلانی استفاده کرد. از ماساژ درمانی یا ریلکس کننده‌های عضلات هم برای درمان این نوع تنش استفاده می‌شود. این درمان‌ها می‌توانند به بهبود جریان خونرسانی به عضلات کمک کرده و میزان انباشته شدن اسید فولیک را کاهش بدهند، اما با این حال راه‌ حل‌های موقتی هستند. اگر عامل استرس همچنان وجود داشته باشد، یا اگر علت زمینه‌ای درد از بین نرود، به احتمال زیاد این چرخه‌ی درد باز هم شروع خواهد شد.

تقویت بدن با ورزش

یکی از بهترین راه‌ها برای حل این مشکل، انجام تمرینات ورزشی است. اکثر اشخاص در چنین حالتی ورزش کردن را کنار می‌گذارند چراکه کمردردشان به آن‌ها اجازه چنین کاری نمی‌دهد. برخی اشخاص هم می‌ترسند که ورزش کردن کمردرد آن‌ها را بدتر کند؛ اما در واقع، وقتی که شما به مدت طولانی می‌نشینید و تحرکی ندارد، عضلات پایین کمر به این وضعیت عادت می‌کنند که این باعث افزایش کمردردتان می‌شود.

راه رفتن روش خوبی برای آزادسازی اندورفین‌ها در بدن است. این هورمون‌ها در تسکین درد نقش دارند. راه رفتن، همچنین تأثیر فوق‌العاده‌ای بر درد پایین کمرتان خواهد داشت. بعد از اینکه با راه رفتن به اندازه کافی قوی شدید، می‌توانید شروع کنید به انجام حرکات کششی و یا تمرینات ورزشی را در سطح بالاتری انجام بدهید.

درمان‌های روانشناختی

از آنجا که این کمردرد ناشی از استرس است، حتماً باید علت استرس را شناسایی کنید. این استرس می‌تواند به علت شرایط موجود در خانه، مشکلات زناشویی یا داشتن یک شغل پراسترس باشد. اکثر اوقات، روابط پرتنش یا شرایط مالی باعث استرس اشخاص می‌شود. بعد از شناسایی علت، باید روی حل مشکل کار کنید چراکه استرس تا موقعی که باقی بماند همچنان باعث شدت یافتن درد می‌شود.

برای حل چنین مشکلاتی می‌توانید به روانشناس مراجعه کرده یا با یک مشاور صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به شما در مقابله با استرس‌های زندگی‌تان کمک کنند. به علاوه، روانشناس قطعاً مشکل شما را درک کرده و به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌هایی را برای به حداقل رساندن استرس‌هایتان ایجاد کنید. این کار به کاهش کمردردتان کمک می‌کند.

در کمردردهای عصبی، با کاهش استرس بیمار بهبود را احساس می‌کند که همین باعث می‌شود درمان این نوع کمردردها ساده‌تر باشد. شما هم باید دریافت راهنمایی‌های درست و تلاش برای داشتن یک زندگی سالم‌تر و مثبت‌تر، خواهید توانست کمردرد عصبی خود را کاهش بدهید.

علاوه بر این، انواع دیگری از روش‌های درمانی روانشناختی هم وجود دارد که می‌توانند به چنین مشکلاتی کمک کنند. یکی از مؤثرترینِ این روش‌ها «درمانِ رفتاری شناختی» (Cognitive Behavioral Therapy) است. برای استفاده از این روش، می‌توانید به صورت حضوری یا اینترنتی در جلسات درمانی تک‌نفره یا گروهی شرکت کنید. حتی برای کمردردی که یک بار رخ می‌دهد هم می‌توان از درمان‌های روانشناختی استفاده کرد. به علاوه، درمان رفتاری شناختی می‌تواند از تبدیل شدن یک آسیب‌دیدگی حاد به یک کمردرد مزمن جلوگیری کند.

ماساژ

ماساژ، هم برای کمردرد و هم برای استرس، ابزار خیلی مفیدی است. این تکنیک، راه خیلی خوبی برای تسکین دردهای عضلانی است، به طوریکه بعد از انجام آن، کمردرد اغلب بیماران از قبل کمتر می‌شود.

تغییرات در سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای کمردرد عصبی

رژیم غذایی سالم

 وقتی برای یک مدت طولانی غذای سالم می‌خورید، وضعیت عمومی سلامتتان بهبود یافته و به احتمال زیاد پرانرژی‌تر خواهید بود. خوردن غذاها و نوشیدنی‌های سالم عامل اصلی کاهش وزن است؛ و رسیدن به یک وزن سالم و حفظ آن باعث می‌شود که از فشار وارده به ستون فقراتتان به شدت کم شده و حالت بدنتان بهبود پیدا کند.

وقتی را برای ریلکس کردن اختصاص بدهید 

شاید مثل خیلی از مبتلایان به کمردرد در طول زور به شدت مشغول کار، مسائل خانوادگی و تعهدات اجتماعی‌تان هستید؛ اما باید زمانی را برای خواندن یک کتاب خوب، گذراندن وقت در کنار خانواده و دوستان، یا تمرین خودآگاهی و یا مدیتیشن کنار بگذارید.

یادآوری: به یاد داشته باشید که گزینه‌های ناسالمی که برخی اشخاص مدعی تأثیر آن‌ها در کاهش استرس هستند، مثل مصرف الکل و مواد مخدر، در واقع می‌توانند شما را بیشتر دچار استرس کنند. پیامدهای جسمانی و روانی طولانی مدت این گزینه‌ها به هیچ وجه ارزش حواس‌پرتی موقتی از درد را ندارد.

پرسش‌های متداول

کمردرد عصبی چه حسی دارد؟

معمولاً مثل یک کمردرد معمولی بوده و کمر دردناک و خشک می‌شود.

آیا اضطراب می‌تواند کمردرد را بدتر کند؟

بله اضطراب و استرس می‌توانند کمردرد را شدیدتر کنند. یا حتی باعث شوند که بعد از تسکین درد فیزیکی هم احساس درد همچنان ادامه داشته باشد.