اگر دچار سردرد هستید احتمالاً جزء ۱۵ تا ۲۰ درصد از افرادی هستید که سر درد گردنی را تجربه می‌کنند. سردرد گردنی علایمی از قبیل درد و عملکرد نامناسب مفاصل گردن دارد. این اختلال بیشتر در افرادی که ۴۲ سال سن دارند و رخ میدهد اما زنان ۴ برابر بیشتر از مردان دچار سردرد گردنی خواهند شد. سردرد گردنی میتواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید اما استفاده از روش‌های ایمن و موثر از قبیل ورزش و انجام دادن حرکات کششی میتواند به بهبود بیمار کمک کند.
سردرد گردنی چیست؟
سردرد گردنی تحت عنوان اختلال سردرد ثانویه دسته بندی میشود یعنی درد یکی از علائم درد در سایر نقاط بدن به غیر از سر است. سردرد گردنی میتواند به علت اختلالات اعصاب عضلات، مشکلات بافت نرم یا استخوانهای گردن و یا ترکیبی از این موارد به وجود بیاید. در این شرایط سردرد گردنی میتواند به علت کشیدگی گردن، التهاب یا وارد شدن ضربه به مفاصل گردن در یک یا دو طرف سر احساس شود.
علل بروز سردرد گردنی چیست؟
علت بروز سردرد گردنی حساسیت ساقه مغز است که درد را از قسمت فوقانی گردن به سر و ناحیه صورت انتقال میدهد. هسته تریجمینوسرویکال که در امتداد مغز و در قسمت فوقانی ستون فقرات در ناحیه گردن قرار گرفته است یک بخش مهم است که در فرایند احساس و عملکرد اعصاب حسی نقش مهمی را ایفا می‌کند. بیماران سردرد گردنی را در سه مهره فوقانی ستون فقرات احساس می‌کنند:
- مفصل اطلسی پس سری که در قسمت قاعده جمجمه قرار گرفته است.
- مفصل اطلسی محوری c1-c2
- C2-c3
- یا ترکیبی از سه بخش بالا
هرگونه آسیب دیدگی یا اختلال ایجاد شده به ارسال سیگنال‌هایی به سر می‌پردازد که به صورت درد احساس شده و تحت عنوان سر درد گردنی شناخته میشود. بروز هرگونه مشکل در هر یک از این نواحی گردن میتواند باعث بروز سردردهای بازگشت کننده شود.
چه افرادی دچار سردرد گردنی می‌شوند؟
اکثر افرادی که دچار سردرد گردنی شده اند سابقه وارد شدن ضربه به گردن و درد مرتبط با آن را ندارند. با گذر زمان آسیب دیدگی گردن به علت نامناسب بودن حالت گردن ایجاد میشود. سردرد گردنی به علت آسیب دیدگی ناشی از کشیدگی مداوم گردن و در افراد زیر به وجود می‌آید:
- افرادی که در کار ساخت و ساز و یا رنگ کردن منازل هستند و گردن آنها به طور مداوم به سمت بالا و پایین کشیده میشود.
- متمایل شدن مداوم گردن به سمت جلو در محل کار
- افرادی که در هنگام استفاده از تلفن یا کامپیوتر گردن خود را به سمت جلو می‌کشند.
گاهی اوقات سردرد گردنی به علت وارد شدن ضربه ناگهانی به گردن و در پی ضایعات ایجاد شده به وجود می‌آید. برخی از این موارد به شرح زیر می‌باشند:
- تصادف با موتور سیکلت
- زمین خوردن
- وارد شدن ضربه به سر
- یا هرگونه آسیب دیدگی که باعث کشیدگی سر میشود.
علائم سردرد گردنی چیست؟
علائم سردرد گردنی به صورت درد خفیف یا شدید خود را نشان می‌دهند. بیمار در هنگام خواب دچار درد غیر ضربان دار میشود که در یک یا در دو طرف سر خود را نشان خواهد داد. درد در ناحیه گردن شروع میشود و به سمت سر و گاهی اوقات صورت حرکت می‌کند. سردردهای گردنی می‌توانند بر اساس شدت اختلال ایجاد شده از چند ساعت تا چند روز طول بکشند و به صورت حملات مداوم یا غیر مداوم خود را نشان دهند. همچنین با تکان دادن گردن یا خم شدن به سمت جلو درد مجدداً احساس میشود حتی گاهی اوقات بیمار در هنگام عطسه یا سرفه نیز دچار درد خواهد شد. سایر علائم سردرد گردنی به شرح زیر می‌باشد:
- درد ضربان دار در نزدیکی چشم، پیشانی، یک طرف سر یا پشت سر
- درد گلو یا ناتوانی در بلعیدن مواد غذایی
- سفتی گردن
- حالت تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- از دست دادن تمرکز
- بروز افسردگی
سردرد گردنی چگونه تشخیص داده میشود؟
افرادی که دچار سردرد گردنی هستند باید توسط پزشک و متخصص با تجربه معاینه شوند تا علت بروز درد آنها مشخص گردد. گاهی اوقات تشخیص نوع سردرد به علت سردرد گردنی یا اختلالاتی از قبیل میگرن یا سردرد تنشی دشوار است. در برخی موارد نادر سردرد گردنی میتواند به علت تومور، شکستگی و یا عفونت به وجود بیاید. بیمارانی که دچار ضربه به سر یا گردن شده اند و از درد گردن رنج می‌برند احتمالاً دچار سردرد گردنی خواهند شد. سردردی که سه ماه از آسیب دیدگی گردن به وجود بیاید به اختلالات ایجاد شده در ناحیه گردن بستگی دارد و معمولاً ارتباط چندانی با آسیب دیدگی سر و مغز ندارد.
معمولاً بیماران دچار درد متمرکز در یک طرف از گردن، شانه یا بازو خواهند شد. سردرد گردنی میتواند به اشکال مختلف ایجاد شود و دردهایی با طول مدت خاصی را به وجود بیاورد. این اختلال باعث کاهش دامنه حرکات گردن خواهد شد. نقاط ماشه ای در ناحیه سر یا گردن ایجاد میشود. پزشک به منظور اطمینان از فرآیند بهبود بیماران مبتلا به سردرد گردنی به کمک روش‌های مختلف به بهبود بیمار کمک می‌نماید.
سردرد گردنی چگونه درمان میشود؟
از آنجایی که این نوع سردرد به عنوان یک سندروم در نظر گرفته میشود فرایند درمان در بیماران مختلف متفاوت است و به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. به عبارتی درمان سردرد گردنی یک روش چند وجهی است که میتواند شامل دارو درمانی، فیزیوتراپی، حرکات ورزشی و گاهی اوقات انجام عمل جراحی باشد. در بخش زیر به برخی از روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم.
خود مراقبتی
هنگامی که برای درمان سردرد گردنی تحت نظر پزشک قرار دارید می‌توانید با رعایت موارد زیر به تسکین درد خود کمک نمایید:
- استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن مانند نفس عمیق کشیدن، و آرام سازی ذهن با تاثیرات مثبتی بر سلامت و کنترل استرس همراه هستند.
- استفاده از برخی روغن‌های ضروری مانند نعنا و اسطوخودوس میتواند به تسکین علائم شما از قبیل تهوع، درد و اضطراب کمک کند.
- استفاده از بالش مناسب که به خوبی از سر و گردن مراقبت می‌کند میتواند به تسکین درد گردن و خواب بهتر کمک نماید.
- قرار دادن سر و گردن در وضعیت مطلوب از بروز درد جلوگیری می‌کند و به تسکین آن کمک می‌نماید. با رعایت کردن این مورد به بهبود عملکرد بدن خود نیز کمک خواهید کرد.
بهتر است در صورت بروز درد گردن به پزشک مراجعه کنید تا به تشخیص و درمان مشکل شما بپردازد.
در اکثر مواردی که بیمار دچار سردرد گردنی است استفاده از یک روش به تنهایی نمی‌تواند به بهبود درد او کمک کند. بیمار باید در کنار استراحت دادن به سر و گردن خود از فیزیوتراپی و توانبخشی نیز بهره بگیرد. مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، شل کننده‌های عضلانی، داروهای ضد صرع و داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب به تسکین درد کمک می‌کنند. هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنید باید اطلاعات کاملی را در خصوص داروهای مصرفی خود در اختیار او قرار دهید زیرا برخی از داروها با یکدیگر تداخل دارند. پزشک در مرحله اول به تجویز داروی مسکن می‌پردازد تا به تدریج طی مدت ۴ تا ۶ هفته آستانه تحمل درد در شما را افزایش دهد و پس از آن اقدامات درمانی دیگر را توصیه می‌کند.
فیزیوتراپی
همه افراد در سنین مختلف و صرف نظر از جنسیتی که دارند دچار درد خواهند شد که می‌توانند برای تسکین درد از مزایای فیزیوتراپی و درمان دستی بهره مند شوند. فیزیوتراپی یک روش ایمن و بدون نیاز به استفاده از دارو یا انجام عمل جراحی است که به تسکین درد بیمار کمک می‌کند. متخصص فیزیوتراپی از حرکات دست خود برای کشش عضلات بدن و بهبود توانایی حرکتی بیمار استفاده خواهد کرد. برخی از حرکات مخصوص فیزیوتراپی از قبیل ماساژ عمیق بافت و حرکات کششی کنترل شده به تراکشن ناحیه گردن کمک می‌کنند. برخی از تکنیک‌های فیزیوتراپی که به افراد مبتلا به سردرد گردنی کمک می‌کنند به شرح زیر می‌باشند:
درمان دستی
متخصص درمان دستی به ارزیابی مشکلات حرکتی ناحیه گردن می‌پردازد و از تکنیک‌های مخصوص که شامل به حرکت درآوردن ساختارهای اطراف گردن است برای تسکین درد بیمار استفاده می‌کند. در صورتی که این تکنیک‌ها با مهارت کامل انجام شوند می‌توانند به بهبود مکانیک گردن و تسکین سردردهای شدید کمک کنند.
تکنیک‌های مخصوص بافت نرم و تکنیک‌های کششی
فیزیوتراپی میتواند به کشش و آرام سازی عضلاتی که به علت آسیب دیدگی یا مشکلات دیگر دچار گرفتگی شده اند کمک نماید. ماساژ بافت نرم و کشش گردن میتواند به بهبود سردرد گردنی کمک کند.
طب سوزنی
اگرچه تحقیقات چندانی در خصوص تاثیرات طب سوزنی بر سردرد گردنی انجام نشده است نمی‌توان منکر تاثیرات آن در بهبود انواع سردرد شد. طب سوزنی یک روش درمانی موثر است که خطرات بسیار کمی دارد.
استفاده از سوزن خشک
تحریک درون عضله ای روشی است که متخصص فیزیوتراپی از آن به منظور تسکین نقاط ماشه ای استفاده می‌کند که منجر به بروز درد نوروپاتی یا درد مزمن اسکلتی عضلانی شده اند. در این روش پزشک از سوزن‌های بسیار کوچکی استفاده می‌کند که همان سوزن‌های مورد استفاده در طب سوزنی است و آنها را به طور مستقیم در عضلات نواحی دردناک بدن قرار میدهد تا این عضلات تحریک شوند و سردرد بیمار بهبود پیدا کند. از این روش عنوان سوزن خشک نیز یاد میشود.
اصلاح حالت بدن و انجام دادن حرکات مخصوص
معمولاً سردردهای گردنی به علت قرار گرفتن بدن در حالت نامناسب و به مدت طولانی ایجاد می‌شوند. متخصص فیزیوتراپی نحوه قرار دادن بدن در حالت صحیح را به بیمار آموزش میدهد تا ضمن اصلاح بدن از میزان درد او کاسته شود. استفاده از تمرینات ورزشی اصلاحی به تسکین سردرد ناشی از مشکلات گردن کمک خواهد کرد.
رفتار درمانی شناختی
رفتار درمانی شناختی به بهبود اختلالات سردرد از قبیل میگرن و سردرد گردنی کمک می‌کند. برخی از مزایای این روش به شرح زیر می‌باشند:
- کاهش شدت و دفعات بروز سردرد
- کاهش سطح استرس و بهبود کیفیت زندگی
- کاهش نیاز به مصرف دارو
- یادگیری روش‌های کنترل درد
- کاهش ناتوانی ناشی از سردرد
تزریق دارو
آیا تزریق دارو میتواند به بهبود سردرد گردنی کمک کند.
- تزریق دارو درون فضای اپیدورال گردن به تسکین درد کمک می‌کند.
- بلاک عصب با استفاده از استروئید و داروی مسکن در قسمت پشت گردن باعث بهبود درد سر و گردن خواهد شد.
- تزریق درون نقاط ماشه ای که به رفع اسپاسم عضلات کمک می‌کند. در این روش پزشک از داروی مسکن برای تسکین درد استفاده می‌کند.
در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد تزریق دارو برای شما بهتر است مزایا و معایب آن را توضیح خواهد داد.
انجام عمل جراحی
معمولا انجام عمل جراحی از قبیل نورکتومی، فیوژن مفصل، آزادسازی عصب و رفع فشار از روی عروق در مواردی که می‌توان به کمک روش‌های غیر جراحی بهبود درد کمک کرد توصیه نخواهد شد. اگرچه در موارد خاص برخی از این روش‌های جراحی به تسکین درد کمک می‌کنند معمولاً نتایج به دست آمده و تسکین سردرد گردنی موقت خواهد بود. همه بیمارانی که دچار سردرد گردنی هستند باید به پزشک متخصص مراجعه کنند تا پزشک به طور کامل آنها را ارزیابی نماید و با توجه به علت بروز درد از روش‌های درمانی مناسب استفاده کند.
