فتق دیسک کمر ممکن است در انواع محیطی، مرکزی و شعاعی وجود داشته باشد. در صورت تشخیص فتق دیسک کمر، درمان معمولاً غیرجراحی است که ممکن است در مدیریت علائم دیسک کمر و حتی علائم فشرده شدن عصب بسیار خوب عمل کند.
فتق دیسک کمر ممکن است در شدت درد و علائم متفاوت باشد. درمان محافظه کارانه پزشک برای فتق دیسک کمر ممکن است شامل داروهای ضد التهابی قوی‌تر، تزریق کورتیزون در فضای اپیدورال، فیزیوتراپی، درمان کایروپراکتیک و رژیم ورزشی خانگی شما باشد. وقتی این گزینه‌ها موثر واقع نشوند، ممکن است جراحی ستون فقرات در نظر گرفته شود.
فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک کمر که به آن بیرون زدگی هسته پالپوسوس (HNP)، دیسک پرولاپس شده، برآمدگی، پارگی یا لغزش دیسک کمر نیز گفته می‌شود، حالتی است که در صورت بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای به سمت کانال نخاع رخ می‌دهد. از آنجا که یک دیسک به مرور زمان به عنوان بخشی از روند طبیعی پیری تحلیل می‌رود، مواد داخلی دیسک ممکن است از درون دیسک خارج شده و به داخل کانال نخاع وارد شوند. دیسک سخت خارجی آنولوس فیبروسوس نامیده می‌شود. آنولوس فیبروسوس ممکن است پاره شود (یا برآمده شود) و هسته داخلی نرم، به نام هسته پالپوسوس ممکن است به سمت مجرای نخاع برجسته شود. فتق دیسک کمر ممکن است باعث شود که درد تا انتهای پاها تابیده شود. در ناحیه ستون فقرات گردنی (فوقانی)، درد میتواند از گردن به شانه‌ها، پایین بازوها و انگشتان منتقل شود.
تقریباً 90 درصد فتق دیسک در ناحیه کمر در سطح L4-L5 (بخش‌های کمری 4 و 5) یا L5-S1 (قسمت کمر 5 و بخش خاجی 1) اتفاق می‌افتد. وقتی فتق دیسک در این مناطق ایجاد می‌شود، میتواند به ترتیب بر ریشه عصب L5 یا ریشه عصب S1 فشار وارد کند و در نتیجه باعث درد و علائم دیگر شود. دیسک‌های برآمده اغلب در ناحیه کمر ستون فقرات تشخیص داده می‌شوند. اما دیسک‌های برآمده گردنی (در گردن) شایع نبوده و در حدود 10 درصد بیماران مشاهده می‌شود.
علل فتق دیسک کمر
معمولاً تخریب دیسک مربوط به پیری به اضافه پارگی در آنولوس به هسته پالپوسوس اجازه می‌دهد تا به سمت داخل کانال نخاعی خارج شود و باعث فتق دیسک کمر شود.
وقتی این اتفاق می‌افتد، برآمدگی دیسک کمر میتواند به ریشه عصب حسی مجاور یا نخاع فشار وارد کند که ممکن است باعث درد یا ناراحتی هم در محل آسیب‌دیده و هم در سایر قسمت‌های بدن شود.
عوامل خطر
برای درک بهترعوامل خطر فتق دیسک کمر باید بدانید که فتق دیسک یک بیماری تخریب کننده مربوط به سن است و بیشتر در بیماران خانم و مسن دیده می‌شود. در ادامه جزئیات بیشتری در مورد دلایل این بیماری آورده شده است:
- پیری – تخریب غضروف مفصل میتواند از اوایل 30 سالگی آغاز شود. اما پس از 50 سالگی سرعت آن بیشتر می‌شود.
- جنسیت – به طور کلی فتق دیسک کمر بیشتر در زنان یائسه دیده می‌شود.
- چاقی – اضافه وزن باعث ایجاد استرس در مفاصل فاست شده و در تخریب غضروف نقش دارد.
- سایر بیماری‌ها – نقرس، دیابت، فتق دیسک روماتوئید و عفونت‌ها می‌توانند باعث فتق دیسک نخاع شوند.
- ژنتیک – سابقه خانوادگی فتق دیسک یا سایر مشکلات غیر عادی مفصلی احتمال ابتلا به این بیماری را در شما افزایش می‌دهد.
علائم فتق دیسک کمر
وقتی دیسک زیر ریشه عصب در حال بیرون زدگی است، باعث بی‌حسی، درد، و ضعف درماتوم عصب پا می‌شود. این مشکل را معمولاً سیاتیک می‌نامند. فتق دیسک در گردن ممکن است باعث ایجاد علائم عصبی در بازو شانه و دست شود، در حالی که فتق دیسک کمر باعث علائم عصبی در باسن یا پا می‌شود.
درد ناشی از فتق دیسک کمر معمولاً هنگام فعالیت شدیدتر و هنگام استراحت بهتر می‌شود. نشستن، رانندگی، خم شدن به جلو، سرفه و عطسه ممکن است درد را بدتر کند. وقتی این حرکات را انجام می‌دهید درد بدتر می‌شود زیرا فشار بیشتری به عصب وارد می‌کند.
تشخیص
پزشک ممکن است فتق دیسک را توسط MRI یا دیسکو گرام تشخیص دهد. پارگی رباط حلقوی (آنولار) ممکن است به عنوان یک منطقه با شدت بالا در MRI قابل مشاهده باشد و رنگ ممکن است از طریق پارگی آنولار مرتبط با فتق دیسک در دیسکوگرام نشت کند.
درمان‌های غیر جراحی فتق دیسک ستون فقرات در اصفهان
درمان‌های غیر جراحی معمولاً اولین گزینه‌هایی هستند که پزشک هنگام مدیریت فتق دیسک و سایر مشکلات کمر و گردن در نظر می‌گیرد. از آنجا که درمان‌های محافظه کارانه به اکثر بیماران کمک می‌کند، پزشکان عمل جراحی را فقط به عنوان آخرین چاره توصیه می‌کنند. چه از درد سیاتیک، تنگی کانال ستون فقرات، بیماری دژنراتیو دیسک، فتق دیسک ستون فقرات یا هر وضعیت دیگر کمر و گردن رنج می‌برید، گزینه‌های درمانی محافظه‌کارانه اغلب یکسان هستند.
اگر شما علاقه‌مند به درمان غیر جراحی برای فتق دیسک نخاعی خود هستید، بسیار مهم است که قبل از شروع هر برنامه درمانی با پزشک خود مشورت کنید. تمام روش‌های درمانی خطر عوارض جانبی و آسیب بیشتر به ستون فقرات و گردن شما را دارند. بنابراین شما باید همیشه در طول مراحل درمان تحت مراقبت پزشک باشید.
مراقبت از خود
اقدامات کلی شما ممکن است از شدت درد دیسک ستون فقرات بکاهد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- حفظ وزن سالم
- حفظ وضعیت مناسب بدن
- فعال باشید و از هرگونه بی‌تحرکی طولانی مدت اجتناب کنید
- سیگار را ترک کنید، زیرا سیگار کشیدن باعث اختلال در جریان خون و در نتیجه از دست دادن مواد مغذی و اکسیژن در بافت‌های نخاعی می‌شود
- کفش راحت و پاشنه کوتاه بپوشید
- خوابیدن روی تشکی که از استحکام متوسط برای کاهش انحنای ستون فقرات برخوردار است
دارو برای فتق دیسک کمر
به طور کلی، پزشک شما داروهای ضد التهابی را برای فتق دیسک ستون فقرات تجویز می‌کند. این داروها ممکن است داروهایی مانند Motrin یا Naprosyn باشد. داروهایی که مستقیماً روی فتق دیسک اثر می‌گذارند. دوره‌های کوتاه کورتیزون نیز ممکن است مفید باشد. دسته دیگر داروها، داروهای ضد درد است. اگر درد شدیدتر است و توسط داروهای ضد التهاب کنترل نمی‌شود، ممکن است داروهای ضد درد تجویز شود.
اگر فتق دیسک شما از نوع فتق روماتوئید یا نوع خود ایمنی آن باشد، داروهایی مانند متوترکسات، پردنیزون و عوامل اصلاح کننده بیماری بیولوژیک برای بیماری روماتوئید (DMARD) برای ناراحتی مفصلی و ستون فقرات موثر هستند.
درد مرتبط با دیسک میتواند زندگی شما را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد، اما لازم نیست برای همیشه با آن زندگی کنید. اگر داروهایی را برای فتق دیسک امتحان کرده‌اید که تاثیری روی درد شما نداشته‌اند، گزینه‌های ایمن و موثر دیگری نیز وجود دارد. جراحی‌های کم‌تهاجمی برای درمان علائم فتق دیسک و سایر مشکلات کمر با موفقیت بالا کار می‌کنند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی اولین مرحله در درمان فتق دیسک نخاعی است. فیزیوتراپی ممکن است یک برنامه خانگی یا ارجاع به یک درمانگر باشد. باید ضمن افزایش قدرت، انعطاف‌پذیری و تحرک را بهبود بخشد. درمان‌های معمول فیزیوتراپی شامل ورزش، ماساژ، تحریک الکتریکی، گرما درمانی، آب درمانی و موارد دیگر است.
درمان‌های کایروپراکتیک
درمان‌های کاهش درد ناشی از فتق دیسک کمر ممکن است شامل درمان‌های خفیف کایروپراکتیک باشد که بر روی مفاصل ستون فقرات متمرکز می‌شوند تا تنش آزاد شود و گردش خون افزایش یابد. مراقبت‌های کایروپراکتیک احتمالاً شامل تنظیم ستون فقرات برای درمان کمر و گردن است. مراقبت‌های کایروپراکتیک همچنین شامل بسیاری از روش‌ها و تمرینات فیزیوتراپی است. متخصصان عمل جراحی از تکنیک‌هایی مانند فشار، ماساژ و دستکاری (تنظیم) مهره‌ها و مفاصل استفاده می‌کنند.
تزریق استروئید
تزریق استروئید ممکن است به طور موقت به درد ناشی از تورم مفصل کمک کند و همچنین میتواند به پزشک کمک کند تا محل دقیق مفصل مبتلا را مشخص کند.
اوزون درمانی
اکسیژن – اوزون (O2-O3) شیمی درمانی درون دیسکی(اوزون درمانی) یک درمان موثر شناخته شده برای درد ناشی از بیرون زدگی دیسک کمر و فشرده شدن ریشه عصب به دلیل برآمدگی یا فتق دیسک کمر است.
گاز اکسیژن-اوزون از طریق تزریق به دیسک برآمده وارد می‌شود. یک سوزن مستقیماً دارو را به دیسک منتقل می‌کند و باعث کاهش حجم داخل دیسک می‌شود. این امر به دلیل اکسیداسیون پروتئوگلیکان‌ها (پروتئین‌هایی که در مرکز ژل مانند دیسک یافت می‌شوند و هسته پالپوسوس نام دارند) است. وقتی حجم دیسک شما کاهش می‌یابد، فشار بر روی اعصاب نیز کاهش می‌یابد. این امر به نوبه خود میزان دردی را که احساس می‌کنید کاهش می‌دهد.
دیسکوژل
دیسکوژل یک جایگزین برای درمان جراحی درد رادیکولار ناشی از فتق دیسک گردنی یا کمری است که بیش از 3 ماه ادامه داشته است و همچنین در برابر درمان پزشکی بدون عوارض عصبی مقاومت کرده و با روش‌های تصویربرداری تایید شده است.
ورزش‌های فتق دیسک کمر
تمرینات فتق دیسک میتواند قسمت مهمی از هر برنامه فیزیوتراپی باشد که با هدف تسکین درد ناشی از فتق دیسک نخاعی انجام می‌شود. آرتروز مفصل به این معنی است که مفصل یا تحلیل رفته یا ملتهب شده است (فتق دیسک روماتوئید نخاعی). این مشکل باعث می‌شود که حرکات مفصل بسیار دردناک باشد. بنابراین، تمرینات فتق دیسک کمر باید با هدف تقویت عضلات و رباط‌های اطراف مفصل انجام شود تا بتواند یک بار وزنی را از ناحیه آرتروز بردارد و همچنین انعطاف‌پذیری عمومی بدن را افزایش دهد تا بتوانید تا حد امکان تحرک مفصل و تسکین درد را تجربه کنید. تمرینات قدرتی می‌توانند به تقویت ستون فقرات کمک کنند تا مفاصل آرتروز مجبور به تحمل وزن زیادی نباشند. فعالیت‌های کم برخورد مانند پیاده‌روی، کشش ملایم یا شنا می‌توانند به ایجاد استقامت کمک کنند.
- مهم است که قبل از انجام هر گونه تمرین برای فتق دیسک نخاعی با پزشک خود مشورت کنید. زیرا برخی از ورزش‌ها می‌توانند وضعیت شما را بدتر کنند.
- گردن و پشت سر را به آرامی از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهید، سپس آن را به جلو و عقب خم کنید.
- ایجاد حلقه‌های کوچک با دست و نوسانات آونگ کوچک می‌توانند ناحیه کمر (پایین) و دهانه رحم (فوقانی) ستون فقرات را انعطاف‌پذیر نگه دارند.
- ورزش هوازی: بدون انجام فعالیت‌های پرتحرک و با تمرینات ساده در استخر یا تمرین بر روی دستگاه الپتیکال، استقامت ایجاد کنید.
- مدیتیشن: کشش بسیار سبک و تنفس موزون میتواند به آرامش ذهن و بدن کمک کند.
پیشگیری
به نظر می‌رسد هیچ راهی برای پیشگیری از فتق دیسک کمر وجود ندارد. اکثر دیسک‌های برآمده منشأ دژنراتیو دارند و تروماتیک نیستند. حقیقت این است که اکثر دیسک‌های بیرون‌زده علائمی ندارند و حتی ممکن است پارگی‌های بزرگ با تحلیل دیسک خود به خود برطرف شوند.
بهترین راه پیشگیری این است که سلامت نخاع خود را حفظ کنید. چند نکته برای حفظ سلامت نخاع و ستون فقرات خود شامل ترک سیگار، ورزش منظم، کاهش وزن و حفظ انعطاف‌پذیری با حرکات کششی است.
