سیاتیک نوعی درد رایج است که عصب سیاتیک را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از پایین کمر تا پشت ران و پایین ساق پا گسترش می‌یابد. بسته به جایی که عصب سیاتیک تحت تأثیر قرار می‌گیرد، درد ممکن است تا پا یا انگشتان نیز گسترش یابد. معمولاً فقط یک طرف پایین تنه تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ستون فقرات باید وزن تنه ما را تحمل کند و در پایین ستون فقرات عصب سیاتیک قرار دارد. اگر تغییراتی در وضعیت، قدرت عضلانی و ترازبندی لگن که عصب از طریق آن عبور می‌کند ایجاد شود، عصب فشرده می‌شود که منجر به دردهای کاملاً شایع کمر و عصب سیاتیک می‌شود.
سیاتیک و کمردرد اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما سیاتیک به مراتب کمتر شایع است. در حالی که 80٪ از افراد در دوره ای از زندگی خود دچار کمردرد می‌شوند، اما فقط 2-3٪ آنها در واقع دچار سیاتیک می‌شوند. اگرچه یافتن علت سیاتیک اغلب مشکل است، اما هنگامی که متخصص موفق به تعیین دقیق آن شود، می‌توان سیاتیک را درمان کرد.
چرا دچار سیاتیک می‌شویم؟
درد سیاتیک معمولاً هنگامی‌اتفاق می‌افتد که فتق دیسک یا خار استخوانی در ستون فقرات با فشرده سازی بخشی از عصب باعث التهاب، درد و بی حسی در پای آسیب دیده شود.
- تحریک ریشه‌های ستون فقرات کمری و لومبوساکرال
- تنگی نخاع کمر (باریک شدن کانال نخاع)
- بیماری دیسک دژنراتیو (تجزیه دیسک‌ها، که به عنوان بالشتک بین مهره‌ها عمل می‌کنند)
- اسپوندیلولیستزیس (شرایطی که در آن مهره ای بر روی مهره دیگری می‌لغزد)
- سندرم پیریفورمیس (گیر افتادن عصب به دلیل تنگی عضله پیری فورمیس)
- به ندرت، عصب می‌تواند توسط تومور فشرده شود یا در اثر بیماری مانند دیابت آسیب ببیند.
چه کسی به سیاتیک مبتلا می‌شود؟
درد سیاتیک نسبتاً شایع است که 15٪ تا 40٪ افراد را در طول زندگی خود مبتلا می‌کند. مشخص شده است که با عوامل خطر زیر مرتبط است:
- سن: سیاتیک قبل از 20 سالگی نادر است، بیشترین میزان بروز در دهه 50 سالگی افراد است و سپس با افزایش سن کاهش می‌یابد.
- چاقی
- نشستن طولانی مدت: به طور شگفت انگیزی مشاغل با کار جسمی بیشتر، مانند نجاران و اپراتورهای ماشین آلات، در مقایسه با کارمندان کم تحرک اداری، بیشتر احتمال ابتلا به سیاتیک دارند.
- دیابت بر نحوه استفاده از قند خون در بدن تأثیر می‌گذارد، خطر آسیب عصبی را افزایش می‌دهد.
- گاهی اوقات بارداری نیز ممکن است درد سیاتیک را تشدید کند.
اولین علائم سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک معمول از کمر و باسن شروع می‌شود. علائم سیاتیک به این شکل است:
- درد به طور گسترده ای از یک درد خفیف تا یک احساس شدید، سوزش یا ناراحتی آزار دهنده متفاوت خواهد بود. گاهی ممکن است احساس لرزش یا برق گرفتگی باشد. ممکن است هنگام سرفه یا عطسه بدتر باشد، نشستن طولانی مدت و فعالیت‌هایی مانند خم شدن به جلو می‌تواند علائم را تشدید کند.
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی
- مشکل در حرکت دادن پا
- از دست دادن احساس در پای آسیب دیده
- ضعف در پای آسیب دیده
- از بین رفتن عملکرد روده یا مثانه
چه زمانی سیاتیک شما نیازمند مراجعه به پزشک است؟
مهم است که تشخیص دهید چه زمان درمان‌های خانگی دردهای سیاتیک شما را کم نمی‌کنند. اگر این روش‌های درمانی به شما کمکی نمی‌کنند، وقت آن است که به پزشک شخصی یا متخصص ستون فقرات مراجعه کنید. برخی از علائم سیاتیک نیازمند اقدام پزشکی هستند. در موارد نادر، تأخیر در مراقبت‌های پزشکی می‌تواند منجر به آسیب عصبی دائمی شود.
اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید:
- اگر درد شدیدی در کمر و پاها دارید
- علائم مربوط به عصب مانند ضعف، بی حسی، گزگز یا درد مانند شوک الکتریکی را تجربه می‌کنید
- درد شما بعد از 2 هفته بهبود نمی‌یابد
- درد شما حتی هنگام استفاده از روش‌های درمانی در منزل نیز بدتر می‌شود
- کنترل روده و یا مثانه را از دست داده اید
چگونه سیاتیک تشخیص داده می‌شود؟
- سیاتیک به طور عمده با گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. طبق تعریف، بیماران از درد در پا شکایت می‌کنند.
- ممکن است از آنها خواسته شود که توزیع درد را گزارش دهند و اینکه آیا زیر زانو منتشر می‌شود یا خیر و می‌توان از کشش برای ارزیابی توزیع استفاده کرد. بیماران همچنین ممکن است علائم حسی را گزارش کنند.
- معاینه فیزیکی تا حد زیادی به آزمایش عصبی بستگی دارد. بیماران مبتلا به سیاتیک ممکن است کمردرد نیز داشته باشند اما شدت این درد معمولاً کمتر از درد پا است.
- آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی می‌تواند به تشخیص فتق دیسک کمر کمک کند.
درمان درد سیاتیک
سیاتیک به طور بالقوه می‌تواند به خودی خود برطرف شود و در بسیاری از موارد نیازی به جراحی نیست. بسیاری از افراد دریافتند که در طی چهار تا شش هفته احساس بسیار بهتری دارند. مدت زمان درد سیاتیک به عوامل مختلفی بستگی دارد، زیرا شرایط می‌تواند حاد یا مزمن باشد. در موارد حاد، حملات ممکن است از چند روز تا هفته ادامه داشته باشد. اما در سیاتیک مزمن، درد می‌تواند بیش از سه ماه طول بکشد و به دلیل حرکات خاص، درد بیشتر می‌شود. اگر سیاتیک دارید، برای شما مهم است که از نظر جسمی فعال باشید. ورزش زیر نظر یک فیزیوتراپ واجد شرایط به شما کمک می‌کند تا به طور مداوم از درد سیاتیک رهایی یابید. پروتکل درمان سیاتیک به شرح زیر است:
استراحت
استراحت در رختخواب ممکن است کمی تسکین درد را فراهم کند. بیماران ممکن است یک یا دو روز بعد از شدت گرفتن درد سیاتیک خود استراحت کنند، اما پس از آن دوره زمانی، عدم تحرک معمولاً درد را بدتر می‌کند.
کمپرس یخ و پد گرمایشی استفاده کنید
گرما و یخ درمانی متناوب می‌تواند تسکین فوری درد عصب سیاتیک را فراهم کند. یخ می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند، در حالی که گرما جریان خون را به منطقه دردناک را تحریک می‌کند (که سرعت بهبود را تسریع می‌کند). گرما و یخ همچنین ممکن است به کاهش اسپاسم عضلانی دردناک که اغلب همراه با سیاتیک است کمک کند. هر ساعت یک بار به مدت 15 دقیقه کیسه یخ را روی ناحیه دردناک قرار دهید و سپس به مدت 15 دقیقه هر 2 یا 3 ساعت به آن حرارت دهید. به خاطر داشته باشید که برای محافظت از پوست هنگام استفاده از گرما یا یخ، همیشه از لایه محافظتی (مانند حوله) استفاده کنید و هرگز هنگام استفاده از گرما یا یخ درمانی نخوابید.
وضعیت خود را عوض کنید
چه در پشت میز کار خود باشید و چه در خانه در حال استراحت هستید، اگر مدت طولانی در یک وضعیت بمانید، ممکن است متوجه شوید که درد سیاتیک شما افزایش می‌یابد. تغییر وضعیت در هر 20 دقیقه و استفاده از وضعیت مناسب می‌تواند به شما کمک کند تا از فشار ستون فقرات کم شده و علائم سیاتیک شما کاهش یابد.
داروها
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه (NTC) ممکن است در هنگام بروز علائم سیاتیک به کاهش آنها کمک کند. NSAIDها می‌توانند گزینه خوبی باشند زیرا برخلاف استامینوفن (تایلنول) که فقط درد را کاهش می‌دهد، هم التهاب و هم درد را تسکین می‌دهد. با این حال، NSAIDها خطرات سلامتی ای دارند که باید قبل از استفاده از آنها مطلع باشید، بنابراین ابتدا در مورد ایمنی آنها با پزشک مشورت کنید. نمونه‌هایی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی OTC شامل ایبوپروفن (Advil ،Motrin)، آسپرین (Ecotrin) و ناپروکسن (Aleve) است.
ورزش
وقتی احساس درد می‌کنید ممکن است احساس غیرطبیعی باشد اما تحقیقات نشان می‌دهد استراحت بیش از حد می‌تواند علائم کمر و پا را تشدید کند. در عوض، ورزش آرام را در روز خود بگنجانید تا درد سیاتیک را کاهش دهد. نکته اصلی ملایم ورزش کردن است: ورزش نباید دردناک یا شدید باشد. یک پیاده روی در اطراف خانه یک نمونه عالی از فعالیت بدنی است که ستون فقرات شما را بدون آسیب رساندن اضافی قوی نگه می‌دارد. علاوه بر تقویت ستون فقرات (به عنوان مثال، تمرینات مرکزی، ستون فقرات قوی تر در برابر درد بیشتر محافظت می‌کند)، ورزش باعث ترشح اندورفین می‌شود تا درک شما از درد را کاهش دهد.
کشش ملایم را در برنامه روزانه خود بگنجانید. کشش راهی عالی برای بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکتی ستون فقرات است و در عین حال قدرت هسته بدن و ستون فقرات را نیز ایجاد می‌کند. به علاوه، بیشتر کشش‌ها به اندازه کافی ساده هستند که هنگام تماشای اخبار یا فیلم مورد علاقه خود انجام دهید.
فیزیوتراپی
سیاتیک به طور بالقوه می‌تواند به خودی خود برطرف شود. بسیاری از افراد دریافتند که در طی چهار تا شش هفته احساس بسیار بهتری دارند.
اگرچه یافتن علت سیاتیک اغلب مشکل است، اما هنگامی که متخصص موفق به تعیین دقیق آن شود، می‌توان سیاتیک را درمان کرد. فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا به فعالیت‌های کامل عملکردی خود برگردید و از آسیب دیدگی مجدد جلوگیری کنید. اولتراسوند، گرما درمانی، کشش، SWD ،IFT و TENS ممکن است بسته به نوع و منطقه درد برای کاهش درد و تسکین مجدد اسپاسم عضلات توصیه شود. ورزش‌هایی از جمله ورزششکم، تقویت عضلات پایین کمر و اندام تحتانی و کششی و ورزش‌های هوازی (ممکن است طی 2 هفته از شروع علائم آغاز شوند) و جز اصلی درمان سیاتیک می‌شوند.
یک فیزیوتراپیست از انواع تکنیک‌ها از جمله موارد زیر استفاده می‌کند:
- آلتراسوند: با بهبود گردش خون و گرم کردن ملایم عضلات، زمان بهبودی را کاهش داده و عضلات سفت و غیر قابل انعطاف را تسکین می‌دهد.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): در برخی موارد با استفاده از مقدار بسیار کم و کنترل شده جریان برق می‌توان شدت و اسپاسم عضلات را کاهش داد.
- فعالیت‌های سرخوردن عصب: ورزش‌هایی که باعث حرکت و “سر خوردن” اعصاب شما می‌شوند. سر خوردن عصب بر روی حرکت عصب‌ها در هنگام خم شدن و صاف کردن مفاصل متمرکز است.
- تکنیک‌های متحرک سازی برای افزایش تحرک مفاصل و اصلاح حرکت مفصل.
- ادغام حسی
- کشش برای کاهش درد سیاتیک (پیری فورمیس و همسترینگ)
- تمرینات مک کنزی و تثبیت پویای کمر: ستون فقرات و عضلات حمایت کننده، رباط‌ها و تاندون‌ها، عضلات شکم، گلوتئوس و عضلات ران را تقویت کنید.
- اصلاح وضعیت و تثبیت ستون فقرات: تمرکز بر روی عضلات مرکزی – عضلات شکم و کمرتان که برای وضعیت مناسب و تراز آنها ضروری است.
- مکانیک خوب بدن و تغییرات ارگونومیک
چگونه می‌توانم از سیاتیک جلوگیری کنم؟
پیشگیری کلید جلوگیری از عود سیاتیک است:
- از روش‌های مناسب برای بلند کردن اجسام استفاده کنید و از نشستن و ایستادن طولانی مدت خودداری کنید.
- حالت درست در هنگام نشستن، ایستادن، خوابیدن و حفظ همان وضعیت.
- به طور منظم ورزش کنید
- محیط کار ارگونومیک متناسب با نیازهای جسمی کارمند اصلاح شود
- تغذیه مناسب و حفظ وزن بدن
- مدیریت استرس و تکنیک‌های آرام سازی
- از استعمال سیگار خودداری کنید
