شایع‌ترین علت احساس سوزش در پا آسیب عصبی است که اغلب مربوط به دیابت است. هر چند دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارد. درد ناشی از سوزش پا می‌تواند متناوب یا ثابت باشد و از خفیف تا شدید متغیر باشد. پاهای شما ممکن است داغ شوند، احساس سوزن سوزن شدن داشته باشند، گزگز یا بی‌حسی داشته باشند. درد اغلب در شب بدتر می‌شود.

علل سوزش پا

علائم سندرم سوزن سوزن شدن پاها می‌تواند ناشی از شرایط یا بیماری‌های مختلف باشد. این شامل:

آسیب یا گیر افتادن عصبی 

علل احتمالی زیادی برای آسیب عصبی وجود دارد. ممکن است به دلیل بیماری‌های مختلف، آسیب‌های کمر یا شکستگی آهسته (تغییرات دژنراتیو) ستون فقرات، جراحی، استفاده از داروهای شیمی‌درمانی یا سایر داروها یا قرار گرفتن در معرض سموم رخ دهد.

نوروپاتی محیطی

این یکی از شایع‌ترین علل سندرم سوزش پاها است. زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب حسی محیطی که نخاع را به اندام‌ها متصل می‌کند آسیب ببیند. افرادی که برای مدت طولانی دیابت داشته‌اند یا افرادی که سطح گلوکز خونشان ضعیف است، بیشتر در معرض ابتلا به نوروپاتی محیطی هستند. نوروپاتی محیطی دیابتی به تدریج ایجاد می‌شود و ممکن است در طول زمان بدتر شود. سایر شرایطی که می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند عبارتند از عوامل شیمی درمانی، بیماری‌های ارثی، اختلالات خود ایمنی (از جمله آرتریت روماتوئید)، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، عفونت‌ها، نارسایی کلیه، اعتیاد به الکل و عدم تعادل تغذیه (کمبود ویتامین B، سندرم سوء جذب).

سندرم تونل تارسال

تونل تارسال فضای باریکی در داخل مچ پا در نزدیکی استخوان‌های مچ پا است. فشرده شدن یا فشردن عصب تیبیال خلفی (عصب پشت بزرگ‌ترین استخوان بلند ساق پا) در داخل تونل تارسال می‌تواند منجر به احساس سوزش، سوزن سوزن شدن یا درد در قسمت‌هایی از پا شود. قوزک داخلی و ساق پاها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.

نوروم مورتون

بافت عصبی ممکن است بین استخوان‌های پایه انگشتان پا ضخیم شود و باعث درد شود. کفش‌های خیلی تنگ می‌توانند باعث ایجاد این نوع نوروما شوند، اگرچه ممکن است ناشی از آسیب‌های ورزشی، استرس یا وضعیت یا حرکت غیرطبیعی پا باشد.

سندرم درد منطقه‌ای پیچیده 

این اختلال عصبی نادر و در عین حال بسیار دردناک ممکن است پس از جراحت یا جراحی رخ دهد.

اختلال شارکو ماری توث

این اختلال عصبی ارثی ممکن است باعث آسیب به اعصاب محیطی پاها شود. آسیب به مرور زمان بدتر می‌شود. Charcot-Marie-Tooth عضلات و اعصاب اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در نتیجه باعث ضعف غیر طبیعی و بلند شدن قوس‌های پا می‌شود. فشارهای غیرعادی روی پاها می‌تواند مستعد شکستگی‌های استرسی باشد و اغلب این افراد برای عملکرد صحیح به بریس نیاز دارند.

اختلالات غدد درون ریز یا متابولیک 

دیابت

دیابت نوع 1 و 2 ممکن است بر اعصاب محیطی بدن، به ویژه اعصاب حسی پاها تأثیر بگذارد. سطوح بالای گلوکز یا دیابت کنترل نشده می‌تواند باعث آسیب به اعصاب محیطی، به ویژه در طولانی مدت شود. سطح بالای گلوکز خون بر انتقال سیگنال از این اعصاب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند دیواره رگ‌های خونی را ضعیف کند.

کم کاری تیروئید

غده تیروئید کم کار ممکن است باعث احساس سوزش در پاها، همراه با افزایش وزن، خشکی پوست یا خستگی شود.

عفونت‌ها

پای ورزشکار

این عفونت قارچی توسط قارچ‌های کپک مانند به نام درماتوفیت ایجاد می‌شود که در نواحی مرطوب و گرم پوست رشد می‌کنند. کفش‌ها و جوراب‌های مرطوب و محیط‌های مرطوب به قارچ‌ها اجازه رشد و گسترش می‌دهد. علائم پای ورزشکار ممکن است شامل خارش، سوزش بین انگشتان پا و کف پا باشد.

علل دیگر

اریترومالژیا/اریترمالژیا 

این اختلال نادر می‌تواند منجر به درد شدید و سوزش، افزایش دمای پوست و قرمزی قابل مشاهده (اریتم) انگشتان پا و کف پا شود. دست‌ها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. علت دقیق آن ناشناخته است. حملات ممکن است فقط در زمان‌های خاصی رخ دهند (شعله‌ور شدن) و از چند دقیقه تا چند روز طول بکشند، یا درد سوزش ممکن است مداوم باشد. ناحیه آسیب دیده ممکن است حساس، متورم و گرم شود.

کفش‌هایی که خیلی تنگ هستند یا مناسب نیستند

کفش‌ها یا جوراب‌های تنگ می‌توانند پاهای حساس را تحریک کنند یا به قسمت‌های خاصی از پا فشار بیاورند.

آلرژی

موادی که برای ساختن کفش یا جوراب استفاده می‌شود ممکن است علائم را تحریک کند.

درماتیت تماسی

رنگ‌ها یا عوامل شیمیایی مورد استفاده برای برنزه کردن ممکن است باعث تحریک پوست شود.

علل دیگر

بیماری کوهستانی مزمن، سندرم گیتلمن، لیشمانیوز، مولتیپل اسکلروزیس، اختلال روانی (روان تنی)، علل ارثی، استرس ناشی از ورزش یا آسیب جسمی و علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)

شایع‌ترین علائم سوزش پا

شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• احساس گرما یا سوزش که اغلب در شب بدتر می‌شود
• بی‌حسی در پاها
• درد شدید یا کوبنده
• احساس سنگینی در پاها
• درد مبهم در پا
• قرمزی یا گرمی بیش از حد پوست
• سوزن سوزن شدن

تشخیص سوزش پا

اکثر افرادی که پاهایشان سوزش دارد یک علت محتمل (مانند دیابت) دارند که قابل شناسایی است. برای این افراد، تشخیص سوزش پا به دلیل نوروپاتی ساده است و نیازی به آزمایشات اضافی نیست.

در تعداد کمی از افرادی که احساس سوزش ناگهانی، به سرعت بدتر می‌شود یا دلیل قابل توضیحی ندارد، ممکن است برای تشخیص صحیح به آزمایش‌های بیشتری نیاز باشد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• الکترومیوگرافی (EMG). آزمایش عملکرد عضله با استفاده از ضبط فعالیت الکتریکی در داخل عضلات. ممکن است یک پروب بر روی پوست قرار داده شود، یا ممکن است یک سوزن برای آزمایش EMG وارد عضله شود.
• مطالعه هدایت عصبی. یک مطالعه هدایت عصبی توانایی اعصاب برای انتقال تکانه‌ها را آزمایش می‌کند. یک عصب تحریک می‌شود و پاسخ عضله‌ای که توسط آن عصب کنترل می‌شود اندازه گیری می‌شود.
• تست‌های آزمایشگاهی. گاهی ممکن است آزمایش خون، ادرار یا مایع نخاعی برای کمک به تشخیص علت سوزش سوزن شدن پا پیشنهاد شود. سطح ویتامین را می‌توان با یک آزمایش خون ساده بررسی کرد.
• بیوپسی عصبی. به ندرت، پزشک ممکن است توصیه کند که یک قطعه از بافت عصبی را بریده و آن را زیر میکروسکوپ بررسی کند.

گزینه‌های درمانی برای سوزش پا

درمان سوزش پا به علت اصلی آن بستگی دارد.

اغلب، درمان می‌تواند ساده باشد. ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشید:

• کفش‌های راحت‌تر
• پد پا، کفش دیابتی، (دستگاه‌های ارتز)
• مکمل‌های ویتامین B
• مکمل 2 های تیروئید
• فیزیوتراپی و ورزش
• تحریک الکتریکی عصب
• مغناطیس درمانی
• لیزر درمانی
• ماساژ درمانی

اگر دیابت درگیر است، ممکن است لازم باشد رژیم غذایی یا داروهای خود را تغییر دهید. پزشک شما همچنین ممکن است داروهایی برای کمک به درد عصبی تجویز کند.

داروهای سوزش پا عبارتند از:

• انسولین یا داروهای خوراکی کاهنده قند خون می‌توانند سطح گلوکز خون را در افراد دیابتی کنترل کنند.
• مکمل‌های غذایی ممکن است برای افرادی که کمبود ویتامین دارند تجویز شود.
• مسکن‌ها. داروهایی مانند داروهای مخدر خوراکی یا موضعی یا غیر مخدر ممکن است برای تسکین درد تجویز شوند. کرم‌های موضعی، لوسیون‌ها، اسپری‌ها یا تکه‌های حاوی لیدوکائین ممکن است ناراحتی را کاهش دهند.
• داروهای ضد افسردگی. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و سایرین ممکن است به درد مزمن مرتبط با نوروپاتی کمک کنند.
• داروهای ضد تشنج. گاباپنتین، کاربامازپین، پره گابالین و دیگران ممکن است برای درمان درد مزمن استفاده شوند.
• داروهای ضد قارچ برای پای ورزشکاران. داروهای خوراکی ممکن است برای عفونت های مقاوم به محصولات موضعی استفاده شوند.

در مواردی که به داروها یا اشکال محافظه کارانه تر درمان پاسخ نمی دهند، ممکن است جراحی ارتوپدی ضروری باشد.

درمان‌های خانگی برای تسکین درد 

• پاهای خود را حداقل 15 دقیقه در آب خنک خیس کنید. این ممکن است باعث تسکین موقت شود. آب سرد توصیه نمی‌شود.
• از قرار دادن پا در معرض گرما خودداری کنید
• پاهای خود را بالا بیاورید.
• داروهای مسکن بدون نسخه (مسکن) مصرف کنید. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، کتوپروفن یا ناپروکسن ممکن است به طور موقت درد را کاهش دهند.
• از کرم‌ها و پمادهای موضعی استفاده کنید. کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه حاوی کپسایسین ممکن است برای تسکین درد روی پاها استفاده شود. کرم‌ها، لوسیون‌ها، اسپری‌ها یا پودرهای ضد قارچ موضعی ممکن است برای درمان پای ورزشکار استفاده شوند.
• پاهای خود را در نمک اپسوم یا محلول آب سیب خیس کنید. اگر دیابت دارید، قبل از استفاده از این دارو با پزشک خود مشورت کنید.

جلوگیری از سوزش پا

هیچ راهی برای جلوگیری کامل از سوزش پا وجود ندارد، اما این دستورالعمل‌ها ممکن است به رفع برخی از مشکلات کمک کند.

• معاینات منظم را با یک متخصص پا یا متخصص مراقبت از پا برنامه ریزی کنید. در صورت ابتلا به دیابت یا سایر شرایطی که می‎تواند بر اعصاب تأثیر بگذارد، معاینات منظم ضروری است. افراد مبتلا به دیابت یا سایر بیماری‎ها ممکن است نیاز به کفش‎های مخصوص داشته باشند.
• کفشی را انتخاب کنید که مناسب باشد و تهویه مناسب را فراهم کند. کفش‎ها باید دارای پاشنه کم، جعبه پنجه پهن و پشتیبانی خوبی از قوس‌های پا باشند.
• جوراب‌های تمیز و خشک بپوشید تا از ابتلا به پای ورزشکار جلوگیری کنید. اگر در ورزش یا فعالیت‌های دیگری که باعث تعریق پاها می‌شود شرکت می‌کنید، اغلب جوراب خود را عوض کنید.
• روزانه پاهای خود را از نظر علائم عفونت یا آسیب معاینه کنید. برای جلوگیری از عفونت، پای خود را از نظر وجود تاول، زخم، بریدگی، زخم و شکستگی در پوست بررسی کنید.
• اگر دیابت دارید، کنترل قند ممکن است تنها موثرترین روش برای پیشگیری یا درمان نوروپاتی ثانویه به این علت باشد.

سوالات متداول

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن با گذشت زمان ادامه یافت یا بدتر شد و به درمان خانگی پاسخ نداد، برای تعیین علت به پزشک یا متخصص پا مراجعه کنید.

سوزش پا می‌تواند علامت هشدار دهنده یک بیماری جدی‌تری مانند دیابت، آسیب اعصاب محیطی یا سوء تغذیه باشد. دیابت تشخیص داده نشده یا درمان نشده می‌تواند منجر به آسیب جبران ناپذیری به اعصاب محیطی شود.

آیا ام اس می‌تواند باعث سوزش پا شود؟

بله. مولتیپل اسکلروزیس می‌تواند باعث درد مزمن در پاها، بازوها، دست‌ها شود. این می‌تواند مانند احساس سوزش، سرما یا احساس الکتریکی باشد. ام اس همچنین می‌تواند باعث ضعیف شدن پا شود که راه رفتن را سخت می‌کند که می‌تواند منجر به آسیب یا درد پا شود.

آیا کمبود کلسیم باعث سوزش پا می‌شود؟

بله کمبود کلسیم می تواند باعث سوزش پا شود. اگر علائم زیر را تجربه کردید: گرفتگی عضلات، بی حسی و احساس سوزش، کمبود کلسیم می تواند علت سوزش پا باشد.