گرفتگی یا درد گردن ازجمله عارضه‌های شایع بوده و می‌توانند زندگی فرد را به شکل‌های مختلفی تحت تأثیر قرار دهند. ممکن است این عارضه در هر فرد به شکلی متفاوت خود را نشان داده و بیمار علائمی مثل دردهای شدید، دردهای مبهم، سردرد و یا عدم توانایی برای حرکت کامل گردن را تجربه کند. این عارضه می‌تواند زندگی افراد را دشوار کند ولی درمان آن در اکثر موارد بسیار ساده بوده و با استفاده از تمرینات خانگی قابل انجام است. در صورت عدم رفع مشکل توصیه می‌شود به فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
کاربردهای فیزیوتراپی گردن
فیزیوتراپی گردن در بسیاری از موارد ازجمله موارد زیر توصیه می‌شود:
- درد مزمن بدون توجیه: در صورتی که درد گردن شما به صورت مداوم وجود داشته و از بین نمی‌رود ممکن است تشخیص علت بروز آن دشوار باشد. حتی در صورت عدم درمان می‌توان با تقویت عضلات گردن و ستون فقرات، تحمل درد را آسان‌تر کرد.
- بهبودی پس از آسیب: برخی از جراحت‌های فیزیکی ممکن است باعث آسیب به بافت های نرم گردن و ایجاد درد شوند که در حدود 1 هفته باقی خواهد ماند. یک برنامه‌ی فیزیوتراپی می‌تواند در کاهش درد و بازگشت عملکرد طبیعی گردن به شما کمک کند.
- بهبودی پس از جراحی: جراحی‌های انجام شده بر روی گردن می‌توانند باعث ایجاد درد و گرفتگی در گردن شوند. فیزیوتراپی در بهبود گرفتگی، کاهش و پیشگیری از اسپاسم و افزایش عملکرد گردن به شما کمک خواهد کرد.
در زیر به برخی از دلایل شایع گردن درد اشاره خواهیم کرد که فیزیوتراپی می‌تواند در درمان آن‌ها مؤثر باشد.
کشیدگی عضلانی – حاد
کشیدگی عضلانی یکی از شایع‌ترین دلایل بروز گردن درد است. این کشیدگی می‌تواند باعث اسپاسم، گرفتگی عضلات و سفت شدن آن‌ها شود. کشیدگی زمانی ایجاد می‌شود که عضله بیش از حد کار کند. هرگونه فعالیت شدید فیزیکی – دویدن، صخره نوردی، پریدن و چرخیدن می‌تواند باعث کشیدگی عضلات شود. در کشیدگی عضلانی، فشار بیش از حد بر روی عضله منجر به گرفتگی یا پاره شدن عضله در طی فعالیت فیزیکی خواهد شد. حرکت دادن عضله پس از این آسیب دردناک و محدود خواهد بود و به نظر می‌رسد که یک گره در درون عضله مانع از حرکت آن می‌شود. با این حال، کشیدگی‌های درجه دو و سه شدیدتر بوده و برای بهبودی مناسب نیازمند درمان‌های خاص خواهند بود.
کشیدگی عضلانی – مزمن
بعضاً ممکن است کشیدگی عضلانی در اثر آسیب‌های مکرر شغلی ایجاد شود. نشستن طولانی مدت در پشت میز و نگه داشتن سر و گردن در حالات غیرعادی می‌توانند باعث کشیدگی عضلات شوند. به عنوان مثال می‌توان به نگه داشتن گوشی تلفن همراه با استفاده از گردن اشاره کرد. حالت نامناسب بدن نیز می‌تواند باعث کشیدگی‌های مزمن عضلات شده و خطر آسیب‌های ساختاری طولانی مدت در بافت های نرم و مفاصل را افزایش دهد.
آسیب شلاقی
آسیب‌های شلاقی به عنوان کشیدگی‌های حاد عضلانی طبقه بندی می‌شوند. در طی این آسیب‌ها سر با شدت زیاد به طرف جلو پرتاب شده که می‌تواند عضلات و بافت های نرم گردن را دچار کشیدگی بیش از حد کند. عضلات گردن نیز در پاسخ به این پرتاب و به منظور پایدار کردن وضعیت سر دچار انقباض شدید می‌شوند که باعث کشیده شدن سریع سر به طرف عقب خواهد شد. این آسیب می‌تواند در مرحله‌ی پرتاب به جلو و یا کشیده شدن به طرف عقب ایجاد شود. آسیب‌های شلاقی بیشتر در تصادفات رانندگی ایجاد می‌شوند و می‌توانند خفیف تا بسیار شدید باشند. علائم این عارضه ممکن است تا 72 ساعت پس از آسیب بروز پیدا کنند و معمولاً شامل سردرد، گرفتگی گردن، گردن درد و حساسیت ناحیه‌ی ستون فقرات در پشت جمجمه خواهند بود.
اسپوندیلوز گردن یا استئوآرتریت گردن
اسپوندیلوز یا استئوآرتریت گردن یک اصطلاح کلی برای اشاره به تخریب دیسک‌ها و مفاصل بین مهره‌ای است. این عارضه معمولاً همراه با رشد استخوانی و تخریب پیشرونده ی ساختار دیسک‌های بین مهره‌ای است. خارهای استخوانی در گردن ازجمله نشانه‌های استئوآرتریت گردن هستند.
در اکثر موارد، بیماران مبتلا به این عارضه تنها دچار گردن درد می‌شوند. با این حال برخی از بیماران ممکن است شاهد درد در دست‌ها (رادیکولوپاتی) در اثر فشار بر روی ریشه‌های عصبی باشند. گروه کوچکی از بیماران نیز دچار دشواری در راه رفتن و از دست رفتن عملکرد دست‌ها به دلیل فشار بر روی نخاع (میلوپاتی) خواهند شد.
- علائم استئوآرتریت گردن
- درد احساس شده در شانه و بین دو کتف
- درد و گرفتگی که در ابتدای صبح شدیدتر بوده ولی با خارج شدن از تخت خواب و حرکت کردن بهتر می‌شود
- شدیدتر شدن درد در انتهای روز
- کاهش درد با استراحت
- سردرد در برخی از موارد (به خصوص در پشت سر)
فتق دیسک‌های گردن
فتق دیسک گردن زمانی اتفاق می افتد که بخشی از دیسک بین دو مهره‌ی گردن از موقعیت طبیعی خود بیرون زده و وارد فضای کانال نخاعی شود. زمانی که این اتفاق می افتد، نخاع و ریشه‌های عصبی در معرض آسیب‌های ناشی از این بیرون زدگی قرار می‌گیرند. معمولاً حلقه‌ی خارجی دیسک پاره شده و باعث بیرون ریختن مایع درون آن به داخل کانال و آسیب به ریشه‌های نخاعی می‌شود. هر دو مشکل می‌توانند منجر به گردن درد شوند.
فتق دیسک‌های گردن انواع مختلفی داشته و معمولاً در دو نوع نرم و سخت طبقه بندی می‌شود.
- فتق نرم – معمولاً حاد
- فتق سخت – معمولاً مزمن بوده و در طی آن تخریب ثانویه‌ی دیسک‌ها نیز اتفاق می افتد.
- هر دو نوع فتق باعث فشار بر روی اعصاب می‌شوند و علائم مشابهی مثل گردن درد را ایجاد می‌کنند.
از آن جایی که فتق گردن بیشتر در طرفین کانال نخاعی و در محل خروج ریشه‌های عصبی اتفاق می افتد، علائم آن مربوط به ریشه‌های عصبی خواهند بود (ازجمله درد منتشر شونده به بازوها). این علائم شامل گردن درد، احساس سوزن سوزن شدن و سوزش و همچنین بی حسی خواهند بود. ممکن است ضعف عضلانی نیز تا حدی دیده شود.
تنگی کانال نخاعی
استنوز گردنی به تنگی کانال نخاعی در ناحیه‌ی گردن گفته می‌شود که می‌تواند دلایل متعددی ازجمله فتق دیسک، بیماری‌های تخریبی دیسک یا اسپوندیلوز داشته باشد. همچنین ممکن است این عارضه به صورت مادرزادی وجود داشته باشد. این عارضه آسیب پذیری نخاع نسبت به عارضه‌های تخریبی که باعث رشد بیش از حد استخوان و تخریب دیسک‌ها و درنهایت تنگ شدن بیشتر کانال نخاعی می‌شوند را افزایش می‌دهد.
معمولاً علائم این عارضه (در صورت عدم وجود عوامل فشاری دیگر بر روی نخاع) محدود به گردن درد و احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی و سوزش خواهد بود. این علائم می‌توانند در میلوپاتی گردنی نیز دیده شوند.
میلوپاتی گردنی
میلوپاتی گردنی به عدم عملکرد درست نخاع معمولاً در اثر تنگی کانال نخاعی و یا فتق دیسک گفته می‌شود. خارهای استخوانی و در رفتگی یا شکستگی مهره‌های گردن یا هرگونه آسیب فیزیکی دیگر نیز می‌توانند این عارضه را ایجاد کنند. ازجمله علائم میلوپاتی گردنی می‌توان به گردن درد، گرفتگی گردن، درد محوری گردن (نه در همه‌ی مواقع)، سردردهای پس سری، بی حسی، سوزن سوزن شدن و سوزش اشاره کرد.
اهداف فیزیوتراپی برای گردن
فیزیوتراپی گردن معمولاً اهداف زیر را دنبال می‌کند:
- کاهش گرفتگی و درد گردن
- بهبود دامنه‌ی حرکتی در سر و گردن
- بهبود قدرت حرکتی گردن و تقویت عضلات
- ایجاد استراتژی‌هایی برای پیشگیری از بروز مجدد درد
حتی در صورتی که درد به طور کامل بهبود پیدا نکند، فیزیوتراپی می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت گردن و عملکرد آن برای حرکات طبیعی داشته باشد.
روش‌های درمانی فیزیوتراپی
فیزیوتراپی دارای دو نوع کلی است:
فیزیوتراپی غیرفعال
در این روش‌ها درمان بدون تلاش از جهت بیمار انجام می‌شود. روش‌های متعددی در این دسته قرار می‌گیرند ازجمله استفاده از یخ، الکتروتراپی، ماساژ درمانی، گرما درمانی، اولتراسوند و غیره. هدف از این نوع درمان‌ها کاهش تورم و درد خواهد بود.
فیزوتراپی فعال
در این روش‌ها بیمار باید فعالیت‌هایی را انجام دهد. ممکن است لازم باشد تا بیمار تمرینات کششی و تقویتی انجام دهد. این تمرینات قدرت و انعطاف پذیری گردن را افزایش داده، درد عضلات را کمتر کرده و وضعیت کلی گردن را بهبود می‌بخشند. همچنین انجام این تمرینات باعث کاهش فشار از روی ستون فقرات گردن خواهد شد.
در فاز اولیه‌ی فیزیوتراپی برای گردن درد، از روش‌های غیرفعال استفاده شده و روش‌های فعال در فازهای بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کارایی فیزیوتراپی در بهبود گردن درد
مطالعات نشان می‌دهند که فیزیوتراپی نقشی اساسی در بهبود گردن درد خواهد داشت. امروزه شواهد محکمی مبنی بر مؤثر بودن فیزیوتراپی و نقش آن در کاهش گردن درد و بهبود دامنه‌ی حرکتی وجود دارند.
