دیسکوژل (DiscoGel) فرم نسبتاً جدیدی از chemonucleolysis (درمان بدون جراحی با تزریق آنزیم به دیسک برآمده) است که برای درمان بیرون زدگی دیسک استفاده میشود که با علائم و نشانه‌هایی (به‌عنوان مثال، کمردرد و یا درد اندام تحتانی) همراه است.
دیسکوژل روشی ابتکاری است که طی 5 سال مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن بسیار امیدبخش و دلگرم کننده بوده است. این یک انقلاب در زمینه جراحی ستون فقرات است. در واقع با توجه به نحوه ساخت دیسکوژل، میتوان در آینده از نیاز به یک عمل جراحی باز جلوگیری کرد.
دیسکوژل چگونه عمل میکند؟
دارویی که به قسمت مرکزی دیسک تزریق میشود، باعث ایجاد اثر اسمزی (اسموتیک) میشود و به تدریج مایعات فتق را از حاشیه به مرکز هسته جذب میکند. به این ترتیب هسته دیسک جدید بازسازی میشود و به طور موازی فتق و بیرون زدگی دیسک و در نتیجه فشاری که ایجاد کرده، برطرف میکند. علاوه بر این، دیسکوژل هر گونه ترک در لایهی پوششی دیسک (حلقه فیبروزی) را که به دلیل تحلیل رفتن ایجاد میشود، مهر و موم میکند. این ترک خوردگیها منجر به خروج مواد التهابی به ریشههای عصبی میشوند. به همین دلیل این، اصطلاح پزشکی صحیحی که برای این روش به کار برده میشود، “نوکلئولیز” (Nucleolysis) است زیرا در اصل این هسته پالپوسوس دیسک بین مهرهای است که تخریب میشود.
در چه مواردی میتوان از روش دیسکوژل استفاده کرد؟
از روش دیسکوپلاستی (تزریق دیسکوژل) میتوان برای درمان فتق دیسک بین مهرهای نه تنها در ناحیه گردن، بلکه در ناحیه کمر نیز استفاده کرد. یکی از مزایایی که این روش در مقایسه با سایر روشها دارد این است که امکان درمان همزمان نه تنها یک، بلکه دو، سه یا چند دیسک آسیب دیده را نیز فراهم میکند. یک مزیت دیگر این روش این است که میتوان آن را با تزریق ماده بیحسی و کورتیزون در مفاصل مهرهای ترکیب کرد؛ بنابراین بیمار در یک جلسه قادر است به طور دائمی با مشکل مزمنی مقابله کند که تأثیر بسیار منفی بر روند زندگی روزانه شخصی و حرفهای او داشته است.
این روش چه مزایایی دارد؟
دیسکوپلاستی از طریق پوست با دیسکوژل، مزایای آشکار بسیاری برای درمان مشکلات مربوط به فتق دیسک بین مهرهای دارد، برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- این روش از روی پوست انجام می‌گیرد و شامل هیچ عمل جراحی نمی‌شود.
- بیمار نیازی به بیهوشی ندارد.
- هیچ برش جراحی، خونریزی، خطر بروز التهاب یا بخیه‌ای وجود ندارد که باید برداشته شود.
- بیش از یک دیسک به طور همزمان قابل درمان است.
- بیماران نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند و پس از اتمام تزریق می‌توانند بیمارستان را ترک کنند.
- طبق مطالعات اخیر تا 90٪ بیمارانی که تحت عمل دیسکوپلاستی قرار گرفته‌اند، از انجام جراحی‌های جدی و دردناک‌تر در آینده (مثلاً عمل فیوژن یا جوش دادن ستون فقرات) رهایی یافته‌اند.
آماده‌سازی بیمار قبل از درمان
ارائه همه اسکن‌ها، تصاویر و گزارش‌های قبلی در مورد به منطقه‌ای که قرار است تزریق در آن انجام شود، بسیار مهم است.
بهتر است چند ساعت قبل از عمل یک وعده غذایی سبک بخورید. اگر دیابتی وابسته به انسولین هستید، قبل از انجام این روش، الگوی غذایی طبیعی خود را تغییر ندهید.
با پزشک خود در مورد ادامه مصرف تمام داروهای معمول و روزانه‌تان (مانند قرص فشارخون و داروهای دیابتی) قبل یا در روز عمل صحبت کنید تا ببینید آیا مشکلی دارد یا خیر.
شما نیاز دارید تا در روز انجام تزریق، کسی شما را همراهی کند و مسئولیت انتقال شما به خانه را بر عهده داشته باشد.
در صورت باردار بودن یا اگر مشکوک به بارداری هستید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
روش انجام کار
دیسکوپلاستی، مدرن‌ترین روش درمان مشکلات فتق دیسک و بدون خونریزی است که در ستون فقرات ناحیه‌ی گردن یا کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این یک روش جراحی با حداقل تهاجم محسوب میشود.
این روش شامل تزریق یک ماده ژلاتینی مخصوص از طریق پوست (که شامل الکل اتیل، سلولز و یک ماده رادیوپک – دیسکوژل) در داخل دیسک بین مهرهای تخریب شده است. برای این روش، بیهوشی عمومی نیاز نیست زیرا این مداخله بدون خونریزی است. از بیحسی موضعی در نقاط ورودی سوزن‌های ظریف مخصوص استفاده میشود.
این ماده تحت نظارت فلوروسکوپی با تجهیزات ویژه‌ای به دیسک تخریب شده تزریق میشود. این روش کنترل، اجازه می‌دهد تا جراح کنترل خود را بر روی منطقه، در طول عمل حفظ کند.
کل این عمل بیشتر از 15 دقیقه طول نمی‌کشد و بیمار بعد از 3 تا 4 ساعت می‌تواند کلینیک را ترک کند. در هفته اول باید از انجام کارهای سنگین و شدید پرهیز شود و بیمار می‌تواند بدون درد و هیچ گونه عارضه‌ای به زندگی بدون درد و طبیعی خود برگردد. معاینه مجدد یک ماه، دو ماه و شش ماه بعد از عمل لازم است.
انواع دیگر تزریقات ستون فقرات
این تزریق‌ها معمولاً هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرند که فیزیوتراپی و داروهای خوراکی برای بیمار آزمایش شده‌اند وای درد هنوز قابل تحمل نیست. تزریق‌هایی که تحت هدایت سی‌تی‌اسکن انجام می‌گیرند، معمولاً به‌عنوان روشی برای مدیریت درد قبل از اقدام به جراحی یا در صورت رد کردن نیاز به عمل جراحی یا عدم امکان جراحی انجام میشود.
این تزریق‌ها داروهای قدرتمندی را مستقیماً به ناحیه‌ای که منشأ درد است می‌رسانند و معمولاً بسیار مؤثرتر از داروهای خوراکی هستند.
در بیشتر موارد کمردرد، ممکن است از تزریق‌هایی تحت هدایت سی‌تی‌اسکن به منظور شناسایی همزمان علت و درمان درد بیماران استفاده شود.
تزریق اپیدورال
تزریق اپیدورال نوعی تزریق رایج است که برای تسکین انواع خاصی از کمر درد و گردن درد ناشی از تنگی کانال نخاعی، انجام میشود. “فضای اپیدورال” فضای اطراف کیسه نخاعی، درست در داخل کانال نخاعی احاطه شده با استخوان‌ها (مهره‌ها) است. این فضا، تمام طول ستون فقرات شما را کنترل میکند و بنابراین تزریق در اینجا می‌تواند چندین سطح را درمان کند.
تزریق پری نورال- perineural
در تزریقات پری نورال – perineural، انتقال دارو در اطراف عصب آسیب دیده انجام می‌گیرد. در امتداد مسیرهایی که اعصاب نخاعی از نخاع خارج میشوند، عصب‌ها، به خاطر برآمده شدن دیسک (بالجینگ) یا خارهای استخوان در معرض فشرده شدن یا گیر کردن قرار می‌گیرند. این فشار وارد شده بر اعصاب نخاعی باعث التهاب و درد میشود. این درد می‌تواند فقط در کمر تأثیر بگذارد یا ممکن است به پاها کشیده شود که به درد سیاتیک معروف است.
تزریق مفصل فاست
از تزریقات مفصل فاست برای موضعی سازی و درمان کمردرد ناشی از مشکلات مفاصل فاست استفاده میشود. این مفاصل در هر طرف مهره‌ها قرار دارند. آن‌ها مهره‌ها را به هم پیوند داده و اجازه می‌دهند ستون فقرات به عقب و جلو حرکت کند. مفاصل فاست باعث درد ناشی از التهابی میشوند که بر اثر آرتروز و تحلیل رفتن مفصل، در مفاصل رخ می‌دهد.
تزریق مفصل ساکروایلیاک
تزریق مفصل ساکروایلیاک برای تشخیص و درمان کمردرد انجام میشود. مفاصل ساکروایلیاک در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات، در دو طرف آن، جایی که استخوان خاجی با استخوان‌های ایلیاک (لگن) متصل میشود، قرار دارند. مفاصل ساکروایلیاک می‌تواند باعث دردی شوند که از التهاب، آرتروز یا اختلال عملکرد مفصل ناشی میشود. پزشک، تزریقات کورتیزون به مفصل و همچنین پرولوتراپی از ساختارهای پشتیبانی کننده مفاصل ساکروایلیاک انجام می‌دهد.
دِنِرواسیون (عصب برداری) مفصل فاست
دِنرواسیون یا عصب برداری مفصل فاست (که به آن نورولیز یا ابلیشن عصبی نیز گفته میشود) با تزریق ماده نورولیتیک به اعصاب تأمین کننده مفصل فاست آسیب دیده انجام میشود. این تزریق‌ها برای کاهش درد مزمنی انجام میشود که تزریق‌های قبلی کورتیزون در آن مفصل فاست بخصوص، به اندازه کافی پاسخ نداده‌اند.
مراقبت‌های بعدی
از بیماران خواسته میشود تا میزان تسکینی را که پس از انجام این عمل تجربه می‌کنند، ثبت کرده و در هفته بعد نیز تسکین درد را در یک ورقه کاغذ ارزیابی تزریق ثبت کنند. در صورت لزوم قرار ملاقات بعدی برای تزریق‌های مجدد گذاشته میشود. بسته به نوع تزریقتان ممکن است برای چند ساعت احساس ضعف یا بیحسی در کمر، پاها، بازوها و صورت داشته باشید. بهترین کار این است که کسی شما را همراهی کند و به خانه‌تان ببرد زیرا رانندگی در روز عمل مجاز نیست. بیماران ممکن است یک روز پس از این تزریق‌ها به فعالیت‌های عادی خود و همچنین به کار و حرفه خود برگردند.
بیشتر بیماران بلافاصله پس از عمل به دلیل ماده بیحسی که استعمال شده است، تسکین دردی را تجربه می‌کنند. اثر ماده بیحسی معمولاً ظرف 8 ساعت از بین می‌رود، بنابراین درد غالباً تا عصر روز عمل برمی‌گردد. کورتیزون معمولاً حداقل 2 روز طول می‌کشد تا شروع به اثرگذاری کند. به‌طورکلی بهتر است در طی 1 تا 2 هفته که دارو شروع به اثرگذاری میکند، از ورزش یا فعالیت‌های شدید خودداری کنید. البته برای یک سری فعالیت‌های خاص باید با پزشک خود مشورت کنید تا به نیازها و سؤالاتتان پاسخ دهد.
پزشکان پیشنهاد میکند که 1 یا 2 هفته پس از تزریق، مجدداً به مطب مراجعه کنید.
انجام این روش چه مضراتی را در پی دارد؟
یکی از معایب و مضراتی که ممکن است وجود داشته باشد، البته اگر بتوان آن را به‌عنوان یک مشکل در نظر گرفت، این است که این روش فقط با کمی بیحسی موضعی انجام میشود و بنابراین بیمار از کل مراحل این روش آگاهی کامل دارد.
هزینه عمل چقدر است؟
هزینهی این عمل حتی در شرایط سخت مالی کنونی، مبلغی قابلقبول و برای هرکسی شاید قابل پرداخت باشد. برعکس عمل جراحی باز، برای اکثر مردم نسبتاً مقرون به صرفه است. هنگام مقایسه هزینهی این عمل با عمل فیوژن ستون فقرات، میتوان فهمید که تقریباً مطابق با یک سوم تا یک چهارم قیمت عمل فیوژن ستون فقرات است.
پرسش‌های متداول
آیا خطر عفونت دارد؟
اگر دچار عفونت پوستی یا سیستمیک موضعی هستید، تزریق نخاعی ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری برای گسترش عفونت به ستون فقرات قرار دهد. اگر در هر نقطه از بدن زخم، جوش یا راش پوستی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگر، آیا می‌توانم تزریق نخاعی انجام دهم؟
تزریق معمولاً یک روش انتخابی است که بدون شرایط تهدید کننده زندگی به بیماران ارائه میشود. بیماری که از نظر پزشکی، در شرایط ناپایداری قرار دارد، باید قبل از انجام هرگونه تزریق انتخابی، وضعیت و بیماری خود را درمان کند.
اگر یک بیماری مزمن دارید، باید در مورد خطرات تزریق ستون فقرات با پزشک خود صحبت کنید. به طور مثال، بیماران دیابتی ممکن است پس از تزریق کورتیزون، دچار افزایش سطح قند خون شوند. بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کلیوی، فشارخون بالا یا یک بیماری قلبی قابل توجه ممکن است به دلیل اثرات احتباس مایعات تا چند روز پس از تزریق دچار مشکل شوند.
چند بار تزریق نیاز است؟
تعداد و دفعات تزریق به شرایطی که بیمار برای آن تحت درمان قرار می‌گیرد و شرایط خاص او بستگی دارد، اگرچه معمولاً برای جلوگیری از عوارض جانبی سیستمیک استروئیدها، محدود کردن این تعداد به سه بار در سال معقول به نظر می‌رسد. این موضوع بهتر است با پزشک معالج در میان گذاشته شود تا بتواند درمان شما را متناسب با نیازهای فردی شما تنظیم کند.
تزریق ستون فقرات چه عوارض جانبی را ممکن است در پی داشته باشد؟
عوارض جانبی این تزریق‌ها جزئی بوده و عمدتاً شامل حساسیت و تحریک خفیف در ناحیه تزریق می‌باشد که طی 1 الی 2 روز از بین می‌رود. تزریقات ستون فقرات همراه با مصرف داروی مسکن و فیزیوتراپی، موجب تسکین هزاران بیمار شده و در اکثر موارد از نیاز به جراحی جلوگیری میکند. واکنش‌های جانبی و عوارض جدی ناشی از این تزریق‌ها بسیار نادر است.
میزان موفقیت تزریق‌های ستون فقرات چگونه است؟
به طورکلی تزریقات تحت هدایت تصاویر سی تی اسکن، در تسکین درد اکثر بیماران موفقیت‌آمیز است. درحالی‌که اثرات این تزریقات موقت است (یک ماه تا یک سال)، تزریق می‌تواند برای تسکین بیماران در یک دوره درد شدید کمر و پیشرفت بیماران در برنامه‌های توان‌بخشی بسیار مفید باشد. وقتی این روش در چارچوب شاخص‌های صحیحی اعمال شود، میزان موفقیت آن به بیش از 75٪ می‌رسد. مزیت فوق‌العاده مهم این روش این است که این یک روش جراحی با حداقل تهاجم است که تحت بیحسی موضعی اعمال میشود و به بیمار اجازه می‌دهد در همان روز عمل به خانه برگردد.
